Da li je propisano potirati vrat prilikom uzimanja abdesta

PITANJE: Da li je propisano potirati vrat prilikom uzimanja abdesta, da li je to od sunneta, te ako nije, da li je ispravno reći za to da je novotarija?

ODGOVOR: Zahvala pripada Allahu, a salavate i selame donosimo na Resulullaha, njegovu časnu porodicu i sve plemenite ashabe.

Nije pohvalno potirati vrat prilikom uzimanja abdesta po većini islamskih učenjaka, zato što taj postupak nije vjerodostojno prenešen od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, niti njegovih ashaba. To su, naime, pohvalili samo pojedini učenjaci, poput kasnijih pravnika hanefijske pravne škole i nekih učenjaka iz ostalih mezheba. Hafiz Bedruddin el-Ajni el-Hanefi kaže: “O tome se ne prenosi rivajet od naših (hanefijskih) učenjaka iz prvih generacija.” (El-Binaje šerhul-Hidaje, 1/219)

Ebu Bekr el-Merruzi upitao je imama Ahmeda b. Hanbela: “Zašto ne potireš po vratu?”, pa mu je rekao: “To nije prenešeno od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem…” (Ibn Kudame, El-Mugni, 1/80)

Upitan je šejhul-islam Ibn Tejmijje o tome, pa je rekao: “Nije vjerodostojno prenešeno od Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, da je potirao vrat prilikom uzimanja abdesta. Naprotiv, u vjerodostojnim predajama u kojima je pojašnjeno kako je, alejhis-selam, uzimao abdest navodi se da nije potirao po vratu. Stoga, većina islamskih učenjaka, Malik, Šafija i Ahmed, nisu to smatrali pohvalnim, a onaj ko je to pohvalio oslonio se na predaju u čijem lancu prenosilaca nalaze se ravije koji su nepouzdani…” (Medžmu’ul-fetava, 21/127) Na drugom mjestu kaže: “Ispravno je da nije pohvalno potirati vrat, zato što oni koji su opisali abdest Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, nisu to spomenuli, a da je kojim slučajem od sunneta, onda bi se više puta ponovilo, te bi nam bilo prenešeno.” (Šerhul-‘Umde, str. 193)

Ibn Kajjim el-Dževzijje u tom kontekstu kaže: “Uopće nije prenešen vjerodostojan hadis o potiranju vrata prilikom uzimanja abdesta.” (Zadul-me’ad, 1/187) Također je rekao: “Hadis o potiranju vrata pri abdestu je ništavan (batil)” (El-Menarul-munif, str. 120)

Šejh Muhammed el-Azim-Ābādi je rekao: “Potiranje prstima po vratu nakon potiranja po glavi nije zabilježeno u sahih niti hasen hadisima, nego su sve predaje o tome da’if kao što su to pojasnili islamski učenjaci, pa nije dozvoljeno dokazivati njima.” (Avnul-ma’bud, 1/152)

Šejh Ibn Baz kaže: “Nije pohvalno niti propisano potirati po vratu.” (Medžmu’u fetava Ibn Baz, 10/102)

A, kada je posrijedi hadis kojeg su zabilježili Ebu Davud (br. 132) i drugi od Talhe b. Musarrifa, koji prenosi od svog oca, a on od svog djeda da je vidio Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, kako je potrao svoju glavu jedanput sve do šije – a to je prvi dio vrata, bitno je napomenuti da taj hadis nije vjerodostojan. Zapravo, u njegovom lancu prenosilaca nalazi se ravija Lejs b. Ebi Sulejm, a on, iako je bio pobožnjak, pobrkao je hadise na kraju života, pa su učenjaci ostavili hadise koje on prenosi. (Vidjeti: Zehebi, Mizanul-‘iatidal, 3/420) Također, otac od Talhe b. Musarrifa je nepoznat (medžhul) ravija. (Vidjeti: Ibnul-Kattan, Bejanul-vehmi vel-iham, 3/318)

Imam Ebu Davud, nakon što je prenio navedenu predaju, spomenuo je od imama Ahmeda b. Hanbela, koji prenosi od Sufjana b. Ujejne da je odbacivao ovaj hadis. Ibn Kudame el-Makdisi kaže: “Imam Ahmed je odbacivao ovaj hadis…” (El-Mugni, 1/80) Ibn Tejmijje, također, potvđuje spomenutu tvrdnju: “Sufjan b. Ujejne, Ahmed i drugi odbacivali su ovaj hadis.” (Šerhul-‘Umde, str. 193) Znači, dva velika imama hadisa, od najučenijih u ummetu, odbacili su spomenuti hadis. Imam Ebu Bekr el-Bejheki kaže: “U njegovom lancu prenosilaca nalazi se slabost.” (Es-Sunenul-kubra, 1/99) Štaviše, imam Ebu Zekerijja en-Nevevi tvrdi: “Hadis je da’if po jednoglasnom stavu.” (El-Medžmu’u, 1/464) Hafiz Ibn Hadžer je isto rekao: “Lanac prenosilaca je da’if.” (Et-Telhisul-habir, 1/162) Šejh Albani kaže: “U lancu prenosilaca nalaze se tri mahane…” (Da’if Sunen Ebi Davud, 1/39)

Dakle, potiranje po vratu prilikom uzimanja abdesta nije propisano djelo, niti je sunnet, nego je novotarija, a Allah najbolje zna. Imam Nevevi je rekao: “O tome nije zabilježen vjerodostojan hadis od Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, a s druge strane, u Sahihu imama Muslima je zabilježeno od njega, sallallahu alejhi ve sellem, da je rekao: ‘… svaka novotarija je zabluda’…” (El-Medžmu’u, 1/465) Hafiz Ibn Hadžer od Nevevija je, također, prenio da je rekao: “To nije sunnet, nego novotarija.” (Et-Telhisul-habir, 1/162) Imam Ibn Dekik el-‘Id kaže: “Ono za što ne postoji šerijatski dokaz da se uvrsti u propise abdesta, poput potiranja po vratu, zato što o tome nema vjerodostojnog hadisa, dodavanje toga u sunnete abdesta bez dileme je neprihvatljivo…” (Šehul-ilmam, 4/50) Kaže šejh Dubjan ed-Dubjan: “Pošto o tome nije zabilježen vjerodostojan hadis, približavanje Allahu time je novotarija.” (Mevsu’atu ahkamit-tahare, 9/373)

Allah, tebareke ve te’ala, najbolje zna!

Hfz Amir I. Smajić
Izvor:n-um.com